Psychoterapia Gestalt jest jednym z wiodących podejść w psychologii humanistycznej, uważanej za trzecią po psychoanalizie i behawioryzmie tradycję w psychologii.
Jest podejściem humanistyczno-doświadczeniowym, holistycznym. To oznacza, że pojmuje człowieka jako całość emocjonalną, fizyczną, racjonalną, społeczną i duchową.
Gestalt (z niemieckiego „kształt, figura”) czerpie założenia z filozofii Wschodu, freudowskiej psychoanalizy, reichowskiej pracy z ciałem, fenomenologii, egzystencjalizmu i holizmu. Jego twórcą jest Fritz Perls, a na rozwój tego podejścia wpłyneli m.in. Laura Perls, Paul Goodmann, Ralpf Hefferline i inni.
Gestalt opiera się na założeniu, że poszerzenie samoświadomości pozwala Klientowi na przejęcie kontroli nad własnym życiem i rozwiązanie kryzysów oraz trudności psychicznych.
Podczas psychoterapii Klient i Psychoterapeuta pracują z różnymi przejawami ludzkiego funkcjonowania: myślami, uczuciami, zmysłami, potrzebami, doznaniami z ciała, fantazjami, przekonaniami czy snami.
Głównym celem psychoterapii jest praca nad poszerzaniem świadomości Klienta a w konsekwencji zwiększenie elastyczności jego postawy, zachowania i wyborów, których dokonuje. Świadomość myśli, emocji, odczuć ciała, zmysłów, potrzeb, schematów i mechanizmów, w których funkcjonuje w swoich codziennych relacjach (ze sobą i z innymi) jest kluczowa dla osiągnięcie celów, z którymi przychodzi Klient.
A to wszystko w atmosferze bezpieczeństwa i szacunku.
Podejście Gestalt skupia się na tym, co zachodzi w relacji, na granicy kontaktu „tu i teraz” Klienta i Psychoterapeuty, a co bywa drogą do obejrzenia, uświadomienia i w konsekwencji zmiany procesów, które zachodzą w codzienności zewnętrznej i wewnętrznej Klienta.
„Tu i teraz” nie oznacza, że wyzbywamy się w terapii powracania do przeszłości. Oznacza to tyle, że to co dzieje się w gabinecie w relacji miedzy Klientem a Psychoterapeutą może być obrazem tego, jak przeszłość Klienta wkrada się do jego teraźniejszości. A tym samym jak Klient odcina się od świadomości tego, co dzieje się w teraźniejszości, tym samym odcinając się od przeżywania uczuć i rozpoznawania oraz zaspokajania swoich potrzeb.
Oprócz pytania „dlaczego”, które prowadzi do przeszłości, szukania źródeł, pierwotnych przyczyn zachowań, stawiamy przede wszystkim pytanie „jak”. Jak klient sprowadza swoją przeszłość do teraźniejszości. Jak robi to, że utrudnia sobie połączenie ze sobą i zaspokajanie swoich potrzeb na obecnym etapie życia. JAK odsuwa się od przeżywania, doświadczania tego, co w danej chwili jest obecne i żywe. Jak przyczynia się do swojego cierpienia.
Drogą do rozluźnienia trudności jest uświadomienie tego, co i JAK Klient robi TERAZ, jak przyczynia się do powstania trudności TERAZ, jak może zmienić dotychczasowe, niewspierające sposoby funkcjonowania a następnie poszukiwać adaptacyjnych strategii na zaspokojenie swoich potrzeb TERAZ (przy czym teraz nie oznacza „w tym momencie” a bardziej „na tym etapie życia”).
Powracanie do przeszłości bądź do wyobrażeń przyszłości jest elementem tego procesu, ale nie jest jego celem i nie jest wystarczające do tego, by osiągać cele psychoterapii.
To co dzieje się w procesie psychoterapii jest drogą do odblokowania płynności naturalnych procesów samoregulacji (tzw cykl doświadczania), przywrócenia poczucia sprawczości i odpowiedzialności za swoje życie oraz wprowadzenia realnych zmian życiowych, po które chce sięgać Klient.
Gestalt stawia na poznanie siebie i akceptację (co nie jest równoznaczne z pobłażaniem sobie czy egoizmem). Bardziej na dostrzeżenie siebie takim, jakim się jest naprawdę.
Podczas procesu psychoterapii Klient i Psychoterapeuta przyglądają się niedomkniętym z przeszłości tematom, niezaspokojonym potrzebom, które wracają do Klienta w postaci powtarzających się schematów myślenia i zachowania i wpływają na to, jak buduje on swoje relacje.
Szukają również nowych, wspierających sposobów na zaspokajanie ważnych potrzeb Klienta i możliwości włączenia ich do swojej codzienności.
A to wszystko w relacyjnym dialogu, uważności, obecności i szacunku do miejsca, w którym znajduje się obecnie Klient.
